Polityka jako problem moralny Janos Kis

Intuicje obywateli państw demokratycznych dotyczące moralności politycznej są rozbieżne. Z jednej strony uważamy na ogół, iż normy działania politycznego są łagodniejsze niż w przypadku etyki prywatnej, jednak z drugiej sądzimy również, że na politykach ciążą większe oczekiwania niż na zwyczajnych ludziach. Teoria polityczna dostarczyć musi spójnego objaśnienia tych pozornie sprzecznych przekonań. Zdaniem Kisa, doktryna klasyczna zdolna jest objaśnić pierwszy pogląd, lecz za cenę poświęcenia drugiego. Głównym celem niniejszej książki jest ukazanie, w jaki sposób można obie intuicje połączyć w jednej teorii, oraz przedstawienie, co taka teoria mówi nam na temat roli odpowiedzialności moralnej w polityce demokratycznej. W analizie odwołano się do szerokiego wachlarza klasycznych i współczesnych prac, a także do domagających się osądu moralnego niedawnych przypadków w polityce międzynarodowej. Aneks, poświęcony doniosłemu esejowi Václava Havla zatytułowanemu Siła bezsilnych, rzuca światło na bogactwo stanowisk względem polityki, jakie zajmowali intelektualiści-dysydenci.János Kis (ur. 1943), węgierski filozof, socjolog i politolog. W epoce Kadara jeden ze współtwórców i przywódców opozycji demokratycznej o tendencji liberalnej, w 1988 współzałożyciel węgierskiej partii liberalnej Związek Wolnych Demokratów. Aktywny uczestnik transformacji ustrojowej po upadku komunizmu. Od 1991 roku poza polityką. Wykładowca m.in. Central European University w Budapeszcie, visiting professor uniwersytetu w Nowym Jorku. Tłumacz prac np. Kanta, Rousseau i Fichtego. Po polsku ukazały się jego prace: Węgry 1956-57: czas odbudowy systemu (Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1989), Aborcja: argumenty za i przeciw (PWN, Warszawa 1993).János Kis poświęcił swą książkę dylematom moralnym uprawiania polityki w państwie demokracji parlamentarnej; mówiąc ściśle: w państwie młodej demokracji. Dlatego ta książka jest tak bardzo aktualna. Dotyczy ona spraw, które wciąż dzieją się w Polsce i innych krajach Europy Środkowowschodniej.Autor jest filozofem o biografii bardzo niebanalnej. Przebył ewolucję duchową od zbuntowanego marksisty młodego pokolenia, po status twórcy i przywódcy węgierskiej opozycji demokratycznej o tendencji liberalnej. Jako dysydent bywał represjonowany w epoce kadarowskiej; potem uczestniczył w negocjowanej transformacji. Najpierw analizował system dyktatury kadarowskiej, zaś u progu zmiany demokratycznej opublikował znakomitą pracę o aborcji i kryminalizacji aborcji, przenikliwą analizę filozoficzną tego wciąż trudnego i konfliktującego problemu moralnego oraz społecznego. (…)Kis dotyka najważniejszych pytań naszego czasu, także pytania o kondycję człowieczą. Zastanawia się nad logiką władzy i logiką moralności w polityce, nad kształtem wyborów politycznych i dylematów moralnych. Pyta: jak troszczyć się o cnotę w życiu publicznym Jak chronić kruchą demokrację przed pułapkami i pokusami populizmuJános Kis już wiele lat temu zrezygnował z aktywności politycznej, nie jest politykiem partyjnym. Stał się obserwatorem zaangażowanym; krytykiem obdarzonym głosem suwerennym i przenikliwym. Pisze jasno, świadom złożoności spraw publicznych, z erudycją imponującą, z odwagą bezkompromisową i perfekcjonizmem zegarmistrza w Szwajcarii. Wykład Kisa skonstruowany z żelazną logiką i chirurgiczną precyzją jest nieco suchy, ale przez to trudny do odparcia. Wymusza namysł i skłania do rewizji własnych stereotypów. Chłodnej narracji analityka towarzyszy tu dyskretna pasja moralisty o wielkiej wrażliwości, który - choć świadom swego osamotnienia - chce uczynić świat lepszym. Choćby tylko trochę lepszym i choćby tylko na jakiś czas. Spis treści:Rozdział pierwszy. Wstęp1.1 Problem na pierwszy rzut oka1.2 Debata polityczna1.3 Ogólny zarys wywoduRozdział drugi. Uwarunkowania polityki2.1 Dwa oblicza polityki2.2 Niewystarczające przestrzeganie zasad2.3 Wstępne uwagi do polityki jako problemu moralnegoRozdział trzeci. Realizm: nieograniczona teza3.1 Paradoks Machiavellego3.2 Objaśniając paradoks3.3 Od wyjaśnienia ku rozwiązaniu3.4 Hobbesa ujęcie praw natury3.5 Uogólniając koncepcję Machiavellego3.6 Teza o realizmie3.7 Przejście do tezy o motywacji pośredniejRozdział czwarty. Motywacja pośrednia: zawężona teza4.1 Łajdak Hume’a4.2. Kanta „naród diabłów”4.3 Cnota zastąpiona przez własny interes4.4 Trudności związane z teorią klasycznąRozdział piąty. Zarys teorii neoklasycznej5.1 Ograniczona teza o realizmie5.2 Poszerzona teza o motywacji pośredniej5.3 „...prawo jawnego głoszenia swego zdania”5.4 PodsumowanieRozdział szósty. Realizm: ograniczona teza6.1 Etyka odpowiedzialności ograniczona przez etykęsumienia6.2 Zasada odpowiedzialności6.3 Ograniczenie: treść i zakres6.4 Reguły instytucjonalne6.5 Dymisja Willy’ego BrandtaRozdział siódmy. Motywacja pośrednia: poszerzona teza7.1 Wspólny namysł i interakcja strategiczna7.2 Demokracja bazująca na namyśle: wewnętrzneograniczenia7.3 Prawda i demokracja7.4 Namysł w motywacji pośredniej7.5 Populizm7.6 Afera „Spiegla”Rozdział ósmy. Brudne ręce w polityce8.1 Argument quasi-Weberowski8.2 Model „katolicki”8.3 Nowy początek8.4 „Brudne ręce w demokracji” [democratic dirty hands]8.5 Ryzyko moralne wynikające z różnicy zdań8.6 Wojna Tony’ego BlairaRozdział dziewiąty. Brudne ręce i dylematy moralne9.1 Dylematy moralne: objaśnienie z perspektywytragiczności9.2 Objaśnienie z perspektywy wątpliwości moralnych9.3 Nowe spojrzenie na objaśnienie z perspektywytragiczności: residua moralne9.4. Brudne ręce9.5 Objaśnienie dylematów moralnych z perspektywybrudnych rąk9.6 Brudne ręce pod nieobecność dylematów moralnychRozdział dziesiąty. PodsumowanieAneks. „Życie w prawdzie”PosłowieIndeks nazwiskUniversitas 2013, ISBN: 97883-242-2285-8, 135x195, 484 s., oprawa miękka Polityka jako problem moralny Janos Kis